Zygmunt Pniewski (28.02.1931-10.03.2019)
urodzony w Poznaniu wybitny polski podróżnik, fotograf, przyrodnik i dokumentalista. Współpracownik Jerzego Pokrzywnickiego, przyjaciel i towarzysz podróży Arkadego Fiedlera.
Pierwsze nauczanie odbiera w Szkole Powszechnej w Poznaniu. Po wybuchu wojny gdy nauka staje się utrudniona a dodatkowo nie chcąc uczyć się w przymusowym języku niemieckim – w akcie młodzieńczej odwagi ucieka ze szkoły. Pod koniec wojny przymusowo pracuje w obozie karnym w Żabikowie. Szkołę podstawową kończy po wojnie a w roku 1947 rozpoczyna naukę w poligraficznej szkole zawodowej gdzie zdobywa wykształcenie w kierunku druk/introligatorstwo. Zdobywa również tytuł mistrzowski z fotografii dokumentalnej.
W roku 1951 roku podejmuje pracę w Muzeum Przyrodniczym w Poznaniu gdzie zajmuje się konserwacją starodruków. Po przekształceniu Muzeum Przyrodniczego w poznański oddział Polskiej Akademii Nauk, Zygmunt Pniewski zostaje pracownikiem Zakładu Zoologii Polskiej Akademii Nauk. W 1955 roku zawiera związek małżeński i z żoną Wandą przeprowadza się do Puszczykowa by zamieszkać w budynku Muzeum Przyrodniczego Wielkopolskiego Parku Narodowego. W Puszczykowie przychodzą na świat jego synowie Sławomir i Przemysław.
Ojciec zaszczepia mu zamiłowanie do przyrody – interesuje się owadami, gadami i płazami ale wielką miłością kocha motyle. Swoje przyrodnicze zamiłowania uwiecznia na niezliczonych fotografiach, a fotografia przyrody staje się jego drugą wielką pasją. Odkrywa nowy gatunek pszczoły, co potwierdza badaniami prof. Józef Banaszak a dzięki wykształceniu staje się specjalistą w fotografii mikroskopowej – jego zdjęcia publikowane są w licznych książkach i czasopismach. Jest autorem ponad 200 okładek „Poradnika Gospodarskiego” oraz zdjęć do czasopisma regionalnego „Ziemia Mosińska” – publikuje w sumie ponad 2,5 tysiąca fotografii. Wiedzę z powodzeniem zaszczepia młodym prowadząc kółko fotograficzne w Mosinie, gdzie swój kunszt doskonaliły kolejne pokolenia mosińskich fotografów. Wspiera swą fotograficzną wiedzą Muzeum im. dr. H. Florkowskiego w Kościanie, Izbę Muzealną w Mosinie oraz mosińskich harcerzy.
Kolejną wielką pasją Zygmunta Pniewskiego są minerały i meteoryty a jej początek związany jest z odnalezieniem meteorytu Morasko. Przygoda rozpoczyna się w 1956 roku, kiedy jako pracownik Polskiej Akademii Nauk, towarzyszy dr. Pokrzywnickiemu i naukowcom z Zakładu Nauk Geologicznych PAN z Warszawy w poszukiwaniach na Morasku. Właśnie wtedy dowiaduje się o tajemniczym tzw. meteorycie Oleksego, który jak się później okazało – faktycznie leży na podwórku jednego z okolicznych rolników i jest to okaz meteorytu Morasko większy od okazu Coblinera. To wydarzenie przynosi rozgłos Zygmuntowi Pniewskiemu a ten na fali zainteresowania tematem rozpoczyna starania o utworzenie rezerwatu meteorytowego. Razem z prof. Andrzejem Dzięczkowskim, Franciszkiem Jaśkowiakiem oraz prof. Bogdanem Kiełczewskim, uzyskuje zgodę na utworzenie przyrodniczo – astronomicznego rezerwatu „Meteoryt Morasko”. Otwarcie rezerwatu miało miejsce 24 maja 1976 roku.
Zygmunt Pniewski szuka interesujących minerałów w całej Polsce i jak mało kto potrafi wydobyć z nich niezwykłe piękno i wyeksponować je na fotografii. Wystawa „Otwieram kamienie…” wzbudza powszechny podziw i przez znawców tematu zostaje uznana za doskonałą. Otwieracz kamieni Wspólnie z prof. A. Dzięczkowskim odkrywa największy głaz narzutowy w powiecie poznańskim (na Osowej Górze) i dzięki ich staraniom głaz ten zostaje uznany za pomnik przyrody prawem chroniony.
W poznańskich kręgach naukowych Zygmunt Pniewski jest bardzo cenionym fotografem. Współpracuje z prof. Leszkiem Bergerem dla którego wykonuje bogatą dokumentację fotograficzną żab zielonych. Współpracuje również z prof. Romanem Pachlewskim w zakresie badań nad mikoryzą. Jest autorem kilku tysięcy zdjęć mikroskopowych, dokumentujących proces symbiozy roślin i grzybów.
Zygmunt Pniewski przyjaźnił się i współpracował ze znanym i cenionym w kraju i na świecie podróżnikiem Arkadym Fiedlerem. Był autorem zdjęć do jego książek. W 1967 roku towarzyszył znanemu podróżnikowi w wyprawie do Brazylii, której owocem była książka Fiedlera „Piękna, straszna Amazonia”. Amazonia odcisnęła piętno
Motylami zainteresował się dzięki botanikowi Antoniemu Lewandowskiemu oraz Karolowi Plucińskiemu który miał ich niezwykłą kolekcję. Właśnie od tego ostatniego Zygmunt Pniewski nauczył się je preparować. Sztukę tą doskonalił także w Amazonii, a ową pasję Fiedler opisał we wspomnianej wcześniej książce. Wywiad z Zygmuntem Pniewskim
Uwielbiał wielkopolską przyrodę, a szczególnie ważne miejsce w jego zbiorach fotograficznych zajmują zdjęcia rogalińskich dębów, które jak mawiał, „są warte fotografowania o każdej porze roku i są świadkiem przemijającego czasu”. Dęby rogalińskie. Podczas prezentacji książki Arkadego Fiedlera „Mój ojciec i dęby” Zygmunt Pniewski prezentuje wystawę fotograficzną „Dęby rogalińskie – świadkowie minionych wieków”. Zdjęcia te znalazły się również w książce podróżnika.
Zygmunt Pniewski za swoją działalność został wyróżniony i nagrodzony przez wiele instytucji.
„Medal XXV-lecia Polskiej Akademii Nauk”
„Medal Burmistrza Gminy Mosina”
„Złoty Krzyż Zasługi”
„Złota Odznaka Ligii Ochrony Przyrody”
„Zasłużony dla Miasta Poznania”
„Odznaka Honorowa Za zasługi dla województwa poznańskiego”
„Wyróżnienia Dyrektora Mosińskiego Ośrodka Kultury dla wybitnych animatorów kultury lokalnej”
Dokumentalistyka, liczne wystawy, niezliczona ilość opublikowanych zdjęć, kształcenie młodego pokolenia fotografów, motyle i zdjęcia z wyprawy z Arkadym Fiedlerem do Brazylii oraz działalność na rzecz nauki polskiej to dorobek Zygmunta Pniewskiego, który niewątpliwie zasługuje na Wspomnienie.
Zdjęcia z archiwum prywatnego Sławomira Pniewskiego © Kopiowanie zabronione.
W niniejszym Wspomnieniu posiłkowałem się materiałami z Encyklopedii Wielkopolan (www.encyklopediawielkopolan.pl) oraz wybranymi artykułami z internetu.
Szczęśliwym trafem moja skromna osoba delikatnie wplotła się w historię Pana Zygmunta – o tym przeczytacie w publikacji Archiwum Zygmunta Pniewskiego.
Aktualizacje
1/ W numerze 12/2020 Gazety Mosińsko-Puszczykowskiej opublikowano materiał Marty Mrowińskiej zatytułowany „Wspomnienie o Zygmuncie Pniewskim (1931 – 2019)”
2/ Gazeta Mosińsko-Puszczykowskia, Marta Mrowińska “Wypędzony z raju” – z Mosiny do Brazylii
3/ W numerze 01/2021 Gazety Mosińsko-Puszczykowskiej opublikowano materiał Marty Mrowińskiej zatytułowany „O miłości do rogalińskich dębów i egzotycznych motyli”
4/ W numerze 02/2021 Gazety Mosińsko-Puszczykowskiej opublikowano kolejny materiał Marty Mrowińskiej zatytułowany “Kamienie, które mają duszę” oraz post scriptum do poprzedniej części wspomnień o Zygmuncie Pniewskim.
5/ Na stronie Gazety Mosińsko-Puszczykowskiej opublikowano materiał Marty Mrowińskiej zatytułowany “Kamienie, które mają duszę” z rozszerzonym archiwum zdjęć.
6/ W numerze 05/2021 Gazety Mosińsko-Puszczykowskiej oraz na stronie www opublikowano materiał Marty Mrowińskiej zatytułowany „Mówiło się, że Pniewski zna wszystkich”
7/ Gazeta Mosińsko-Puszczykowska (www), artykuł „Ta znajomość „otwierała horyzonty, pokazywała złożoność świata, jego piękno i brak jednoznaczności”
8/ W Gazecie Mosińsko-Puszczykowskiej ukazał się kolejny (piąty) Artykuł wspomnieniowy o Zygmuncie Pniewskim
9/ W Gazecie Mosińsko-Puszczykowskiej ukazał się szósty Artykuł wspomnieniowy (str. 1, 2, 3) o Zygmuncie Pniewskim
10/ W Gazecie Mosińsko-Puszczykowskiej ukazał się artykuł „Z Arkadym Fiedlerem i Zygmuntem Pniewskim w Brazylii” (info na FB)
11) W wydaniu 2/2021 (176) Kroniki Wielkopolski opublikowana została biografia Zygmunta Pniewskiego.
12/ W Gazecie Mosińsko-Puszczykowskiej ukazał się artykuł Rzucamy światło na kogoś, kto jest wart tego światła – wspomnienie o Zygmuncie Pniewskim
13/ W Gazecie Mosińsko-Puszczykowskiej ukazał się artykuł „Szpiegowski” aparat fotograficzny odnaleziony
14/ W Gazecie Mosińsko-Puszczykowskiej ukazał się artykuł Wspomnienia o Zygmuncie (Pniewskim)
15/ W Gazecie Mosińsko-Puszczykowskiej ukazał się artykuł Smak drożdżowego ciasta z kiełbasą – Zygmunt Pniewski we wspomnieniach prof. Krzysztofa Kasprzaka
16/ W Gazecie Mosińsko-Puszczykowskiej ukazał się artykuł Zygmunt Pniewski – naukowiec czy artysta? Książka i wystawa w Galerii Sztuki
